Jos Stollman
Waarom de tijd (niet) stroomt
Uitgever: Noordboek
februari 2024
ISBN: 978 94 6471 1844
Bestellen (Noordboek)
Bestellen (Bol.com)
Onderwerp
Het boek beschrijft een multidisciplinaire zoektocht naar het wezen van de tijd, het meest fundamentele aspect van onze ervaring.
De weg voert langs natuurwetenschap, neuropsychologie en filosofie, en omvat uiteindelijk ook het domein spiritualiteit.
Het opent een verrassend perspectief op ons bewustzijn.
De inhoud in hoofdlijnen
Na een inleiding waarin het probleem van het stromen van de tijd inzichtelijk wordt gemaakt, wordt de lezer meegenomen langs de belangrijkste inzichten die de natuurwetenschap ons over de tijd geleerd heeft. Daarbij passeren de speciale en algemene relativiteitstheorie, de tijd op grote schaal (kosmologie) en kleine schaal (kwantumtheorie), en de pijl van de tijd (statistische fysica). In deze hoofdstukken ligt de focus steeds op het inzichtelijk maken van wat deze theorieën ons leren over de tijd. Belangrijk doel daarbij is het losweken van de lezer uit zijn vooropgezette intuïtieve ideeën over de tijd.Vervolgens kijken we naar het (neuro)psychologische perspectief. Vooral het functioneren van ons geheugen is daarbij van belang. We zien hierbij hoe we het stromen van de tijd en het tempo daarvan kunnen verklaren. Het mondt uit in het verband tussen de natuurwetenschappelijke pijl van de tijd en ons ervaren van het stromen van de tijd.
Geleidelijk wordt in deze beschouwingen steeds duidelijker hoe belangrijk het denken van de mens is in verband met het begrijpen van de tijd. Dat leidt tot een historische gang door de ideeën van filosofen over dit onderwerp. In enkele hoofdstukken passeren ideeën van antieke denkers, de verlichting, fenomenologen en moderne filosofen. Dit historisch perspectief helpt de lezer zijn eigen ideeën betreffende de tijd geleidelijk mee te ontwikkelen. Filosofie en natuurwetenschap ontmoeten elkaar uiteindelijk expliciet in de wereldvisie van de kwantumtheorie.
Daarna volgt de stap naar integratie van alle inzichten die de voorafgaande hoofdstukken hebben opgeleverd. Daarbij passeren de onderwerpen: 'Het Nu', 'Ons ik in de tijdruimte' en 'Bewustzijn en tijd'. In dat laatste hoofdstuk wordt het begrip 'tweedimensionaal bewustzijn' geïntroduceerd, een van de kernbegrippen uit het boek. Het begrijpen van de tijd leidt namelijk tot een duale visie op ons bewustzijn, waarbij een ego- en een non-ego-deel onderscheiden kunnen worden.
Al deze bespiegelingen leiden noodzakelijkerwijs tot een nieuw wereldbeeld dat vervolgens beschreven wordt. Daarin staat een nieuw paradigma centraal, waarbij ons bewustzijn in de beschrijving van de wereld moet worden geïntegreerd. Dit alles leidt ons vervolgens tot een voorzichtige poging om te definiëren wat 'tijd' is.
In het voorlaatste hoofdstuk passeren de inzichten de revue die onze verkenningen m.b.t. het mysterie 'tijd' hebben opgeleverd en hoe lessen over de tijd leiden tot lessen van de tijd. Daarbij worden de verworven inzichten teruggekoppeld naar de lezer. Onder de titel 'En wat nu?' wandelen we ten slotte langs ideeën hoe de lezer anders tegen de werkelijkheid aan zou kunnen kijken en, een stap verder, er anders in zou kunnen staan. Hierbij betreden we uitdrukkelijk het terrein van de spiritualiteit. Deze invalshoek ging overigens in de voorafgaande hoofdstukken al op natuurlijke wijze een steeds belangrijker plek in de beschouwingen innemen.